Բույսերի աճը և զարգացումը

Կենդանի օրգանիզմներին բնորոշ հատկություններից է նրանց աճը և զարգացումը: Դրանում կարելի է հեշտությամբ համոզվել՝ դիտելով բույսերը, խնամելով դրանք:Բույսերը, նրանց առանձին մասերն անընդհատ աճում են, մեծանում իրենց չափերով և զանգվածով: Այդպիսի աճը տեղի է ունենում հիմնականում գոյացնող հյուսվածքի բջիջների կիսման, դրանց հետագա ձգման, ինչ պես նաև՝ մասնագիտացման հաշվին: Գոյացնող հյուսվածքը տեղաբաշխված է բույսերի օրգանների տարբեր մասերում. արմատում և ցողունում գտնվում է դրանց գագաթում, իսկ տերևում՝ հիմքում: Ուստի արմատին և ցողունին բնորոշ է գագաթնային աճը, իսկ տերևին՝ հիմքայինը:

Բույսերը ոչ միայն աճում են, այլև` կյանքի ընթացքում առաջանում են նոր կառուցվածքներ, նրանք զարգանում են:Բույսերի աճի և զարգացման վրա ներգործում են շրջակա միջավայրի պայմանները: Ցուրտ, չորային պայմանները, լուսային օրվա տևողու թյունը, եղանակային փոփոխությունը և այլ գործոններ կարող են փոփոխել աճը և զարգացումը:Շատ բույսերի աճը տեղի է ունենում որոշակի պարբերականությամբ,արագաճին հաջորդում է դանդաղը: Սա բույսերի աճի և զարգացման առանձին  հատկությունն է:

Տանը

Տանը

Աշխատում ենք բառարաններով։
Գտնել հետևյալ բառերի հոմանիշները․

երկարածամ-երկար մազեր ունեցող
բորբ-տաք
անտարբեր- առհամարող
գեր-չաղ
ստոր-անազնիվ
ստահակ-անկարգ
տիտան-շատ մեծ ,հսկա
հուժկու-հզոր
գերագույն-ամենամեծ
պանդուխտ-օտարական

Ավարտին հասցրու՛ դասարանում սկսած աշխատանքդ։
Մի քանի նախադասությամբ նկարագրի՛ր Մարտիրոս Սարյանի հետևյալ նկարը։

Այս նկարը շատ գեղեցիկ է և հանգիստ :Իմ կարծիքով այնտեղ պատկերված է Հայաստանի մի փոքրիկ վայր :

Թվի բազմապատիկ

Թվի  բազմապատիկ

Խնդիր 1: Հաշվել 4-ին բազմապատիկ բնական թվերի քանակը, որոնք փոքր են 1000-ից:

Միավոր 1:

1000:4=250 թիվ

Խնդիր 2: Գտնել երկու այնպիսի պարզ թիվ, որոնց և՛ գումարը, և՛ տարբերությունը նույնպես պարզ թվեր են:
3+2=5

3-2=1

3-ն ու 2-ը

Միավոր 1:

Խնդիր 3: 2 գյուղացի 4 ժամում միասին հավաքում են 64 կգ խնձոր: Քանի՞ ժամում կհավաքեն 96 կգ խնձորը, եթե այգում միաժամանակ աշխատեն 4 գյուղացիներ:

64:4=16

16:2=8

8×4=32

96:32=3 ժ

Միավոր 1:

Խնդիր 4: Հաշվել հետևյալ թվի տված մնացորդը 3-ի վրա բաժանելիս.. 124⋅45−12345⋅5645+12⋅546124⋅45−12345⋅5645+12⋅546:

Մնացորդը բաժանվում է 3-ի

124-

45+

12345+

5645-

12+

546124-

45+

12345+

5645-

12+

546+

Պատ.՝մնացորդը 0

5: Ընտանիքի անդամներով գիշերով մոտենում են կամրջին: Հայրը կամուրջը կարող է անցնել 1րոպեում, մայրը` 2, երեխան` 5, իսկ տատիկը 10րոպեում: Կամրջի վրա միաժամանակ կարող է գտնվել երկու հոգի: Ընտանիքի անդամներին օգնեք 17 րոպեում անցնել կամուրջը, եթե նրանք ունեն միայն մեկ լապտեր (առանց լապտերի ուղեկցության քայլել չի կարելի, հեռվից լապտերով լուսավորել չի կարելի):

Հայրը տարավ տատիկին-10ր

Հայրը հետ եկավ-11ր

Մայրը երեխային տարավ-13 ր

Մայրը հետ եկավ-15ր

Հայրն ու մայրը հետ եկան -17ր
Միավոր  2:
Խնդիր 6: Հեծանվորդը A քաղաքից ուղևորվում է դեպի B քաղաք` շարժվելով 10կմ/ժ արագությամբ: Երբ Aքաղաքից հեռացել էր 15կմ-ով, A քաղաքից նույն ուղղությամբ դուրս է գալիս մոտոցիկլավարը՝ շարժվելով 25կմ/ժ արագությամբ և նրանց միաժամանակ հասնում են B քաղաք: Գտնել A և B քաղաքների միջև եղած հեռավորությունը;

 

15+10=25

25 =25

Հեռավորությունը 25 կմ

Միավոր  2:

Բույսերի զարգացումը

Նկարագրված է բույսերի բազմացման երկու ձև՝ սեռական և անսեռ։ Անսեռ բազմացման ձևերից տարածված է վեգետատիվ բազմացումը։ Վեգետատիվ օրգաններից բացի բույսերն ունեն նաև մասնագիտացված գեներատիվ օրգաններ, որոնց կառուցումը կախված է կենսացիկլի հետ։ Բույսերի կենսացիկլում հերթափոխվում են սեռական, հապլոիդ սերունդը (գամետոֆիտ) և անսեռ, դիպլոիդ սերունդը (սպորոֆիտ)։ Համետոֆիտի մոտ ձևավորվում են սեռական օրգանները՝ արական անտերիդիումներ և իգական արխեգոնիումներ (բացակայում են որոշ գնետանմանների և ծածկասերմերի մոտ)։ Սպերմատոզոիդները (բացակայում են փշատերևների, գնետանմանների և ծածկասերմերի մոտ) բեղմնավորում են արխեգոնիայում գտնվող ձվաբջջին, որի արդյունքում ձևավորվում է դիպլոիդ զիգոտ։ Զիգոտից ձևավորվում է սաղմը, որն աստիճանաբար հասունանում է և վերածվում սպորոֆիտի։ Սպորոֆիտներում զարգանում են սպորանգիները (հաճախ մասնագիտացված սպորակիր տերևների վրա կամ սպրոֆիլների վրա)։ Սպորանգիներում տեղի է ունենում մեյոզ և ձևավորվում են հապլոիդ սպորներ։ Տարասպորավոր բույսերի մոտ այդ սպորները երկու տիպի են՝ արական (նրանցից զարգանում են գամետոֆիտները, միայն անտերիդիաների հետ) և իգական (նրանցից զարգանում են համետոֆիտները, որոնք կրում են միայն արխեգոնիաներ), համասպորների մոտ սպորները միանման են։ Սպորից զարգանում է համետոֆիտը և ամեն ինչ սկսում է նորից։ Այդպիսի կենսացիկլ ունեն մամռանմանները և ընդ որում, առաջին խմբի մոտ կենսացիկլում գերիշխում է համետոֆիտը, իսկ երկրորդի մոտ՝ սպորոֆիտը։ Սերմնավոր բույսերի մոտ պատկերը բարդանում է այն բանի հաշվին, որ իգական համետոֆիտը զարգանում է ուղիղ մայրական սպորոֆիտի վրա, իսկ արական համետոֆիտը (ծաղկափոշու հատիկ) պետք է հասցվի այնտեղ փոշոտման ընթացքում։ Սերմնավոր բույսերի մոտ սպորոֆիլներրը հաճախ բարդ են կառուցված և միավորվում են այսպես կոչված ստրոբիլներում, իսկ ծածկասերմ բույսերի մոտ՝ ծաղիկների մեջ, որոնք կարող են իրենց հերթին միավորվել ծաղկաբույլերի մեջ։ Բացի դրանից սերմնավոր բույսերի մոտ ծագում է մասնագիտացված մի քանի գենոտիպներից կազմված կառուցվածք՝ սերմ, որը կարող է պայմանականորեն դասվել գեներատիվ օրգանների շարքին։ Ծածկասերմ բույսերի մոտ ծաղիկը փոշոտումից հետո հասունանում է և ձևավորում պտուղը։