Բացատրե՛ք «ատոմ» բառի իմաստը և տվե՛ք նրա սահմանումը:
Ատոմ բառը եկել է հունարեն ատոմոս բառից ՝ նշանակում է անբաժանելի :Ատոմը նյութի ամենափոքր մասնիկն է ,միշտ շարժման մեջ է ,անտեսնելի է անզեն աչքով :
Պատկերացրե՛ք, որ ձեր ձեռքին կախարդական փայտիկ է, և դուք փոխարկում եք
ա) քարը` ավազի, բ) թթվածինը` օզոնի, գ) սառույցը` գոլորշու: Ո՞ր դեպքում եք
դուք քիմիական փոխարկում կատարել:
Բոլոր դեպքերում ,բացի Բ-ից բոլոր նյութերը փոխվում են և դռնում այլ նյութ ,իսկ Բ-ում տեղի է ունենում քիմիական փոխանակում:
Հետևյալ նյութերից որո՞նք են պարզ` ջուր, օզոն, պղինձ, թթվածին, ազոտ:
Թթվածին,օզոն.պղինձ և ազոտ :
Լրացրե՛ք բաց թողած բառը. «Քիմիական տարրը միատեսակ հատկություններով
…… որոշակի տեսակ է»:
Քիմիական տարրը միատեսակ հատկություններով
ատոմների որոշակի տեսակ է
Ո՞ր պնդումն է վերաբերում 1. պարզ նյութին, 2. բարդ նյութին.
Բ, Դ – Պարզ
Ա, Գ, Ե – բարդ
ա) ջուրը կազմված է ջրածնի և թթվածնի ատոմներից,
բ) մեխը պատրաստված է երկաթից,
գ) ածխաթթու գազը կազմված է ածխածնի և թթվածնի ատոմներից,
դ) մատիտի գրաֆիտը կազմված է ածխածնի ատոմներից,
ե) շաքարը կազմված է ածխածնի, թթվածնի և ջրածնի ատոմներից:
Պարզ են ՝ բ-ն և դ-ն ,բարդ ա-ն ,գ-ն և ե-ն :
Վարժություններ դասագրքից
1. Ո՞վ և ե՞րբ է առաջարկել այսօր օգտագործվող քիմիական նշանները:
1814թ. Ի. Բերցելիուսը առաջարկել է տարբեր քիմիական տարրերը նշանակել հուներեն կամ լատիներեն տառերով:
2. Ի՞նչ սկզբունքով է կազմվում ցանկացած քիմիական տարրի նշանը: Բերե՛ք օրինակներ:
Քիմիական տարրի նշանը կազմվում է հետևյալ նյութի անվանումի առաջին ,կամ առաջին և երկրորդ տառերի հինման վրա ,օրինակ ՝ սիլիկոնը Silicon ՝ Si :
3. Ի՞նչ ծագում ունեն քիմիական տարրերի անունները: Առաջարկե՛ք օրինակներ:
Քիմիական տարրի անունը իր հունարեն ,կամ լատիներենում անվանման բառից է ,օրինակ ՝ Aluminium (ալյումին) Al :
4. Քիմիական տարրի ո՞ր բնութագրերն է արտահայտում քիմիական նշանը:
Քիմիական նշանը արտահայտում է այն նյութը կամ նյութերը որից կազմված է այդ տարրը:
5. Լրացրե՛ք բաց թողած բառերը:
N քիմիական նշանը նշանակում է, որ դա ազոտ տարրն է (որակական բնութագիր), ընդ որում ազոտի ատոմն է (քանակական բնութագիր):
6. Գրե՛ք այն տարրերի հայերեն անվանումները և քիմիական նշանները, որոնք արտասանվում են՝ ցե, էն, էս, պէ, կուպրում, ֆեռում, արգենտում:
C – Ածխածին
N – ազոտ
S – ծծումբ
P – Ֆոսֆոր
Cu – պղինձ
Fe – Երկաթ
Ag – արծաթ
7. Գլուխկոտրուկ: Լրացրե’ք դատարկ վանդակները՝ նշված տարրերի անվանումների պակասող տառերով` Si, He, Ba, Na
Si – Սիլիցիում
He – Հելիում
Ba – Բարիում
Na – Նատրիում