Հայոց լեզու 19/09/19

1.Հետևյալ բառերից վերջածանցների օգնությամբ կազմիր նվազական-փաղաքշական նշանակությամբ գոյականներ:
Պատանի, որբ, աթոռ, մարդ, որդի, մուկ, էշ, հորթ, ծեր, կղզի, գիրք, գունդ, աղավնի, թիթեռ, հատոր, ձուկ, աղջիկ, առու, դուռ, հոգի, հյուղ, արտույտ, ծով:

Պատանի- պատանյակ

Որբ-որբյակ

Աթոռ-աթոռակ

Մարդ-մարդուկ

Որդի-որդյակ

Մուկ-մկնիկ

Էշ-Իշուկ

Հորթ-հորթուկ

Ծեր-ծերուկ

Կղզիկ-կղզյակ

Գիրք-գրքույկ

Գունդ-գնդակ

Աղավնի-աղավնյակ

Թիթեռ-թիթեռնիկ

Հատոր-հատորյակ

Ջուկ-ձկնիկ

Աղջիկ-աղջնակ

Առու-առվակ

Դուռ-դռնակ

Հոգի-հոգյակ

Հյուղ-հյուղակ

Արտույտ-արտուտիկ

Ծով-ծովակ
2. Բառաշարքում առանձնացրու այն հասարակ գոյականները, որոնք գործածվում են նաև իբրև հատուկ անուններ:
Նվագավար, կորյուն, կռունկ, զինվոր, ռազմիկ, ամպրոպ, ավետիս, մարտիկ, ձնծաղիկ, շանթ, երամակ, ծաղիկ, աղջամուղջ, նարգիզ, ակն, գալուստ, գոհար, զանգակ, վարդ, բուրաստան, գավառ, գրիչ, համբարձում, այգեստան, գավիթ, կապան, արշալույս, նվեր, հյուսն, քոթոթ, վարպետ:

3.Ածանցման միջոցով կազմիր որևէ տեղացի, երկրացի անվանող գոյականներ:
Մուշ, Իտալիա, Հայաստան, Արցախ, Իսպանիա, Բելգիա, Նյու Յորք, Էջմիածին, Անի, Մեղրի, Իրան, Բյուզանդիա, Սյունիք, Նոր Նախիջևան, Տավուշ, Եգիպտոս, Գյումրի, Ջավախք:

Մուշ-մշեցի

Իտալիա-իտալացի

Հայաստան-հայաստանցի

Արցախ-արցախցի

Իսպանիա-իսպանացի

Բելգիա-բելգիացի

Նյու Յորք-նյույորքցի

Էջմիածին-էջմիածինցի

Անի-անեցի

Մեղրի-մեղրեցի

Իրան-իրանցի

Բյուզանդիա-բյուզանդացի

Սյունիք-սյունիքցի

Նոր Նախիջևան-նորնախիջեվանցի

Տավուշ-տավուշցի

Եգիպտոս-եգիպտացի

Գյումրի-գյումրեցի

Ջավախք-ջավախեցի

4.Խմբավորիր ածականները ըստ առարկայի արտաքին հատկանիշի, ըստ ներքին հատկանիշի, ըստ գույների, ըստ մարդու մտավոր և բարոյահոգեկան հատկանիշների:
Ուռուցիկ, կծու, հեզ, խաժ, գանգուր, շվայտ, խելացի, հնազանդ, դեղձան, պարկեշտ, կլոր, գորշ, լաջվարդ, ժանտ, համեստ, լուրթ, ծուռ, թթու, խորամանկ, հարթ, բիրտ, մանր, քաղցր, ծավի, ուղիղ, ծույլ, բիլ, խորդուբորդ, նենգ, ազնիվ:

5.Կազմիր տրված ածականների գերադրական աստիճանը:
Ազնիվ, հին, բարի, նոր, ծանր, զգայուն, սուր, երկար, մեծ, գեղեցիկ, խոշոր:

Ամենաազնիվ,ամենահին,նորագույն,ամենածանր,ամենազգայուն,ամենասուր,ամենաերկար,մեծագույն,ամենագեղեցիկ,խոշորագույն:
Շարքում ընդգծիր համեմատության աստիճան չունեցող որակական ածականները:
Հպարտ, կույր, խեղճ, գեղեցիկ, չար, նենգ, պարկեշտ, արու, բարի, վեհ, ագահ, հղի, վսեմ, համր, պիղծ, ամուրի, խուլ, արդար, ճերմակ:

6.Տրված արմատներով կազմիր ածանցավոր և բարդ ածականներ:
Արծաթ, ադամանդ, ծիծաղ, լույս, սեր, հոտ, հուր, դառն, մազ, գույն, գութ, իմաստ, մարմար:

Արծաթ-արծաթագույն

Ադամանդ-ադամանդապատ

Ծիծաղ-ծիծաղկոտ

Լույս-լուսավոր

Սեր-սիրալիր

Հոտ-հատովետ

Հուր-հրդեհ

Դառն-դառնոտ

Մազ-մազոտ

Գույն-գույնզգույն

Գութ-անգութ

Իմաստ-իմաստալից

Մարմար-մարմարէ

————————————————————————————————
1.Կազմիր տրված գոյականների սեռական հոլովաձևերը:
Ապարանք, ամառ, տարի, հորաքույր, ձի, ընկերուհի, կնքահայր, աղջիկ, բնություն, մարդիկ, կանայք, մորաքույր, գործընկեր, ամուսին, ամպ, լեռ, այգի, տանտիկին, օգնություն, աշուն, սեր, կորուստ, գառ, գիշեր, Արամենք, անկյուն, մայր:

Ապրանք-ապրանքի

Ամառ-ամառվա

Տարի-տարվա

Հորաքույր-հորաքույրի

Ձի-ձիու

Ընկերուհի-ընկերուհու

Կնքահայր-կնքահայրի

Աղջիկ-աղջկա

Բնություն-բնության

Մարդիկ-մարդու

Կանայք-կանանց

Մորաքույր-մորաքույրի

Գործընկեր-գործընկերոջ

Ամուսին-ամուսնու

Ամպ-ամպի

Լեռ-լեռան

Այգի-այգու

Տանտիկին-տանտիկնոջ

Օգնություն-օգնութ

Աշուն-աշնան

Սեր-սիրո

Կորուստ-կորստի

Գառ-գառի

Գիշեր-գիշերվա

Արամենք-Արամենց

Անկյուն-անկյան

Մայր-մոր

Բացատրական բառարանի օգնությամբ գտիր տրված բառերի բացատրությունը:
Բագարան – հեթանոսական տաճար,
բազազ – կտորեղենի վաճառական,
բազպան – զգեստի մաս, որ անց են կացնում դաստակին՝ շապկի՝ թեզանիքի վրայից,
բախտակ – Սևանի իշխանի ցեղերից մեկը,
բաղդատել – համեմատել,
բամբիշ – թագուհի,
բամբիռ – փանդիռ,
բանադրանք – եկեղեցու կողմից մեկին նզովելը որպես պատիժ,
բանդագուշանք – պատրանք,
բանսարկու- զրպարտիչ,
բասրանք – պարսավանք, նախատինք,
բավիղ – լաբիրինթոս,
բարբաջանք – վայրիվերո՝ ափեղցփեղ խոսք՝ խոսվածք, հիմարություն, ցնդաբանություն,
բարբառել – խոսել, ասել մի բան բարկ- թեժ, կիզիչ, շիկացած բարկօղի – կոնյակ,
բացարկ – մերժում,դրժում
բիլ – երկնագույն կապույտ,
բիրտ – կոպիտ, դաժան, վայրագ,
բղջախոհ – մարմնական ցանկության անձնատուր, ցանկասեր,
բնավ – բոլորովին, ամենևին,
բոթ – վատ լուր, գույժ,
բոլուկ – երամակ, հոտ,
բոկոտն – բոբիկ ոտքերով,
բոսոր – կարմիր,
բովել – աղանձել,
բորբ – տաք, ջերմ,
բռնազբոսիկ – շինծու,
բվեճ – բվերի ընտանիքի գիշատիչ թռչուն,
բույլ – աստղերի խումբ, համաստեղություն,
բրուտ – կավից ամանեղեն պատրաստող արհեստավոր, կավագործ
բուռն – ուժգին, սաստիկ, խիստ,
բուրյան – բուրավետ, անուշաբույր,
բուրվառ – խնկաման
——————————————————————————————-
1. Տրված բառերի սեռական հոլովը կազմիր, ընդգծիր վերջավորությունները և բացատրիր հոլովաձևերի տարբերությունը:
Ծառ, սեղան, ուսանող, րոպե, գինի, տիրուհի, այգի, հոգի, օր, ժամ, ամիս, գարուն, որոշում, ձմեռ, քույր, ընկեր, տանտիկին, հայր, մայր, եղբայր, անկյուն, սյուն, տուն, ուրախություն, սեր, կորուստ, աղջիկ:
2. Որևէ, ինչ-ինչ, ոչ մի, այլևայլ, յուրաքանչյուր, ամբողջ, բոլոր բառերի հետ եզակի կամ հոգնակի թվով գոյականներ գործածիր:

Որևէ գիրք,տուն

Ինչ-ինչ պատճառ

Ոչ մի խնդիր, տետր

Այլևայլ -?

Յուրաքանչյուր տարի,ծառ

Բոլոր մարդիկ,
3. Արկղ, ժամացույց, հանդապահ, ծրագիր, երեխա, տիկին, թռչուն, վագր, մեծատուն, հացատուն, տղամարդ, գառ, գրագիր, նուռ, ականակիր, նավթահոր, մատենագիր, դեղատուփ, խմբերգ, գրաշար, դիմագիծ գոյականների հոգնակին կազմիր:

Արկղ-արկղեր

Ժամացույց-ժամացույցներ

Հանդապահ- հանդապահներ

Ծրագիր-ծրագրեր

Երեխա-երեխաներ

Տիկին-տիկնայք

Թռչուն- թռչուններ
Վագր-վագրեր

Մեծատուն-մեծատներ

Հացատուն-հացատներ

Տղամարդ-տղամարդիկ

Գառ-գառներ

Գրագիր-գրագրեր

Նուռ-նռներ

Ականակիր-ականակրեր

Նավթահոր-նավթահորեր

Մատենագիր-մատենագրեր

Դեղատուփ-դեղատուփեր

Խմբերգ-խմբերգեր

Գրաշար-գրաշարեր

Դիմագիծ-դիմագծեր
4. Տրված պարզ գոյականներից կազմիր երկուական բարդ գոյական այնպես, որ դրանք լինեն առաջին արմատ, և բացատրիր հնչյունափոխությունը:
Վայրկյան, մատյան, սառույց, գույն, ալյուր, բույս, կյանք:

Վարկյան-վարկյանաչափ

Մատյան-

Սառույց-սառցաբեկոր

Գույն-գունաթափում

Ալյուր-

Բույս-բուսակեր

Կյանք-

Քիմիա/Դաս 1/Ֆիզիկական մարմին և նյութ

Ֆիզիկական մարմին և նյութ:
Ի՞նչ է նյութը,պարզ և բարդ նյութերի օրինակներ:
Այն ինչից ,որ պատրաստված են մարմինները՝ կոչվում են նյութեր ,օրինակ ՝ երկաթ,փայտ ,ոսկի ,պղինձ և այլն:Պարզ նյութերը այն նյութերն են ,որոնք կազմված են մեկ տարրից ,օրինակ ՝ թթվածինը ,ազոտ ,ծծում ,երկաթ և այլն :Բարդ նյութերը այն նյութերն են ,որոնք կազմված են երկու կամ ավել տարրերից,օրինակ ՝ ջուրը ,ածխաթթու գազը և այլն :

Անօրգանական և օրգանական նյութերի օրինակներ:

Անօրգանական-ցեմենտ,պողպատ,ցինկ:
Օրգանական-արծաթ,բուրդ,ավազ,փայտ,սառույց,ճարպ,շաքար:

Մաքուր նյութեր,խառնուրդներ(համասեռ և անհամասեռ):
Մաքուր են համարվում այն նյութերը, որոնք կազմված են միատեսակ կառուցվածքային մասնիկներից ,իսկ խառնուրդները պարունակում են երկու կամ ավելի նյութերի կառուցվածքային մասնիկներ:Խառնուրդները լինում են երկու տեսակ՝ համասեռ և անհամասեռ:Համասեռ խառնուրդի բաղադրիչները տեսանելի չեն, իսկ անհամասեռ խառնուրդի բաղադրիչները տեսանելի են անզեն աչքով:

Նյութի բաղադրությունը՝մոլեկուլ,ատոմ , իոն (կառուցվածքը,բաղադրությունը):

Այն մասնիկները որոնցից,որ կազմված են նյութերը կոչվում են մոլեկուլներ:Այն մասնիկները որոնցից կազմված են մոլեկուլները կոչվում են ատոմներ:Այն էլեկտրականորեն լիցքավորված մասնիկը, որ գոյանում է ատոմի կամ ատոմական խմբի մեջ էլեկտրոնների ավելանալուց կամ պակասելուց կոչվում է իոն:

Նյութի հատկությունները՝ ֆիզիկական, քիմիական, ֆիզիոլոգիական:
Նյութի ֆիզիկական հատկություններն են ՝ ագրեգատային վիճակը (պինդ ,հեղուկ ,գազային ) , գույնը , հոտը, համը,լուծելիությունը ջրում ,խտությունը,հալման,եռման ջերմաստիճանը ,ջերմա և էլեկտրահաղորդականաություն ,պլաստիկություն,մետաղական փայլ :
Բոլոր մետաղները բացի սնդիկից ՝ բոլորը պինդ են ,ունեն մետաղական փայլ ,պլաստիկ են և ունեն ջերմա և էլեկտրահաղորդականաություն:Նյութի քիմիական հատկություններն են՝ այդ նյութի փողազդեցությունը այլ նյութերի հետ և նոր նյութերի հետ առաջացումը :Նյութի ֆիզիոլոգիական հատկությունը ՝ դա նյութի ազդեցությունն է կենդանի օրգանիզմների վրա :

ՀՀ աշխարհագրական դիրքը

Ուրվագծային կամ թվային քարտեզի վրա նշել ՀՀ հարևան երկրներն ու նրանց հետ ունեցած ՀՀ սահմանների երկարությունը:

Թվային քարտեզի վրա նշել ՀՀ տարածքի հեռավորությունը (ուղիղ գծով) Սև ծովից, Միջերկրական ծովից, Կասպից ծովից և Պարսից ծոցից:

Բնութագրեք ՀՀ աշխարհագրական դիրքը դիտարկելով այն տնտեսական, քաղաքական և կլիմայական տեսանկյուններից:

•Քաղաքական տեսանկյունից Հայաստանը թշնամացած է Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ,Իրանը և Վրաստանը բարեկամ երկրներ են:
•Տնտեսական տեսանկյունից Հայաստանը գտնվում է և լավ և վատ դիրքում:Օրինակ՝ շատ վատ է ,երբ մենք չունենք ելք դեպի ծով և չենք կարող արտահանել մեր արտադրանքը ծովային տրանսպորտով:Բայց օրինակ գյուղատնտեսությունը շատ առատ է:
•Հայաստանի կլիման չոր-ցամաքային է,տարածքին բնորոշ է արևոտ կլիման:

Նշեք 5 երկիր, որոնց աշխարհագրական դիրքը նման է ՀՀ աշխարհագրական դիրքին:

Բելառուս,Մոլդովա,Չեխիա,Ավստրիա,Սերբիա