Ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը

Գործնական աշխատանք 2 — <<Քիմիական տարրերի պարբերական համակարգի ֆիզիկական իմաստը>>.

Բնութագրեք հետևյալ տարրերը՝ ածխածին, ջրածին, թթվածին, ազոտ, ֆոսֆոր, ծծումբ, նատրիում, կալիում, կալցիում, մագնեզիում, երկաթ, ֆտոր, քլոր, բրոմ, յոդ, սիլիցիում, մանգան, պղինձ, ցինկ, արծաթ, ոսկի ….

ըստ հետևյալ սխեմայի՝

• քիմիական տարրի նշանը…….
• կարգաթիվը…..
• միջուկի լիցքը …..
• հարաբերական ատոմային զանգվածը՝ Ar
• ատոմի բաղադրությունը ….
• մեկ ատոմի զանգվածը m_0,(գ)
• ո՞ր պարբերության տարր է …
• ո՞ր խմբի և ենթախմբի տարր է …
• ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ էլեկտրոնների բաշխումը ըստ էներգետիկ մակարդակների,էլեկտրոնային բանաձևը, նաև քվանտային բջիջներով
• մետաղ է,`թե ոչմետաղ

Ինչպիսի՞ պարզ և բարդ նյութերի օրինակներ գիտեք, որոնց բաղադրության մեջ առկա են այդ տարրի ատոմներ`բերեք տարբեր տարրերի հետ առաջացրած միացությունների բանաձևերը

Առաջադրանք.

Ֆոսֆորի ատոմում էլփկտրոնները բաշխենք ըստ էներգետիկ մակարդակնորի

Ֆոսֆոր P

Միջուկի լիցքը +15

Ունի 3 էներգետիկ մակարդակ
Առաջին շերտում 2e,երկրորդ շերտում 8e,երորդ շերտում 5e

Շերտը համարվում է ավարտված հետևյալ բանաձևով.
N=2n^2

Գրենք ֆոսֆորի ատոմի էլեկտրոնային բանաձևը

Էլեկտրոնները բաշխում ենք ըստ էներգետիկ մակարդակների և ենթամակարդակների:

+15P 1s2

+15P 2s2 2p

+15P 3s2 3p3

Ածխածնի ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը

Ածխածին-C

Միջուկի լիցքը -6

Ունի երկու էներգետիկ մակարդակ

Առաջին շերտում 2e,երկրորդ շերտում 4e

Գրենք ֆոսֆորի ատոմի էլեկտրոնային բանաձևը

2s2 2p2

Էլեկտրոնները բաշխում ենք ըստ էներգետիկ մակարդակների և ենթամակարդակների:

Ատոմի կառուցվածք 27/09/19

• Ատոմի կառուցվածք
• Քիմիական տարրերի պարբերական օրենքները
• Քիմիական տարրերի պարբերական աղյուսակը՝ համակարգը

---

Ատոմի կառուցվածքը

•Սահմանել ատոմը

Ատոմի սահմանումը
Ատոմը նյութի փոքրագույն մասնիկն է ,որը քիմիապես անբաժանելի է :Այն կազմված է միջուկից,որի շուրջը պտտվում են էլեկտրոններից:Ատոմը էլեկտրաչեզոք մասնիկ է,այսինքն նրանում գտնվող դրական մասնիկների՝ պռոտոնների և բացասական լիցքով էլեյտրոնների քանակները հավասար են:

Ատոմի գիտական սահմանումը
Ատոմը տարրական մասնիկների փոխազդեցության արդյունքն է:Ներկայումս ատոմում հայտնաբերել են մոտ 300 տարրական մասնիկ: Ատոմի բաղադրությունը ասելով հասկանում ենք՝ միջուկում գտնվող պրոտոնների,նեյտրոնների և էլեկտրոնների քանակը:

•Ատոմի բաղադրությունը

Պրոտոն-p

Նեյտրոն-n

Էլեկտրոն-e

•Իզոտոպներ

Առաջադրանք.

Որոշել հետևյալ տարրերի ատոմների բաղադրությունը

C,H,O,N,P,S,Fe,C,K,Na,Mg,Cl,Br,F,I,Zn,Cu,Mn,Ag,Au

C – 6 պրոտոն, 6 նեյտրոն, 6 էլեկտրոն

H – 1 պրոտոն, 1 էլեկտրոն

O – 8 պրոտոն, 8 նեյտրոն, 8 էլեկտրոն

N – 7 պրոտոն, 7 նեյտրոն, 7 էլեկտրոն

P – 15 պրոտոն, 16 նեյտրոն, 15 էլեկտրոն

S – 16 պրոտոն, 16 նեյտրոն, 16 էլեկտրոն

Na – 11 պրոտոն, 12 նեյտրոն, 11 էլեկտրոն

K – 19 պրոտոն, 20 նեյտրոն, 19 էլեկտրոն

Ca – 20 պրոտոն, 20 նեյտրոն, 20 էլեկտրոն

Mg – 12 պրոտոն, 12 նեյտրոն, 12 էլեկտրոն

Fe – 26 պրոտոն, 30 նեյտրոն, 26 էլեկտրոն

Ce – 58 պրոտոն, 82 նեյտրոն, 58 էլեկտրոն

Be – 4 պրոտոն, 5 նեյտրոն, 4 էլեկտրոն

Cu – 29 պրոտոն, 35 նեյտրոն, 29 էլեկտրոն

Zn – 30 պրոտոն, 35 նեյտրոն, 30 էլեկտրոն

Ag – 47 պրոտոն, 61 նեյտրոն, 47 էլեկտրոն

Au – 79 պրոտոն, 118 նեյտրոն, 79 էլեկտրոն

Ջրածնի իզոտոպ

Պրոտիում H միջուկի լիցքը +1,զանգվածը 1, (1p,0n)1e

Դեյտերիում H(միջուկի լիցքը +1,զանգվածը 2 (1p,1n)1e

Տրիտիում H(միջուկի լիցքը +1,զանգվածը 3) (1p,2n)1e

1=>Z=+1

N=A-Z

Առողջ ապրելակերպի սկզբունքները ըստ ճապոնացի գիտնականների

1)Էկոլոգիապես մաքուր սնունդ ,մաքուր խմելու ջուր,մաքուր օդ:

2)Առողջ քուն ամենաքիչը 8 ժամ (պարտադիր կերպով երեկոյան ժամը 22-23 ուշ չքնել)

3)Մարմնակրթություն,սպորտ,հիգիենա

4)Վատ սովորություններից ձերբազատում(առաջին երեք կետերը չկտարելը ,եղունգները չկրծել,չծխել,չչարաշահել ալկոհոլը և գազային ըմպելիքները,թմրանյութ չօգտագործել,չխմել սուրճ

5)Սթրեսսային իրավիճակներից դուրս ենք գալիս կատակով,ծիծաղով,ջերմությամբ

Որո՞նք են մարդկությանը հուզող հիմնախնդիրները
Մաօդկությանը հուզող հիմնախնդիրներից են ՝ Երկիր մոլորակի պահպանումը,նրա շրջակա միջավայրի մաքրությունը :

Որո՞նք են էներգիայի այլընտրանքային աղբյուրները
Էներգիայի ալընտրանքային աղբյուրներն են՝ արևային էներգիան,քամու էներգիան:

Ո՞րն է համարվում մաքուր խմելու ջուր
Այն ջուրը,որը չի պարունակում մարդու առողջությանը վտանգող բջիջներ,նյութեր և օրգանիզմներ համարվում է անվտանգ խմելու ջուր:

Ո՞րն է էկոլոգիապես մաքուր սնունդը
Էկոլոգիապես մաքուր սննունդը այն սնունդն է ,որը աճել է առանց քիմիկատների բնական պայմաններում:

Ինչու՞ են հողին տալիս պարարտանյութեր
Հեղին տալիս են պարարտանյութեր,որպեսզի բերքը շատանա:

Ինչու՞ է անհրաժեշտ քնել մոտավորապես 8 ժամ
Անհրաժեշտ է քնել մոտավորապես ութ ժամ,քանզի օրգանիզմին պետք է էներգիա և նա պետք է այն ստանա իր քնի չափաբաժնից:

Ինչու՞ են ամռանը հագնում բաց գույնի հագուստ և այլն:
Քանի,որ ամռանը արևի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները շատ ուժեղ են ,և մուգ գույնի հագուստը կլանելու է արևի ճառագայթները:

Ջրածնի ստացումը և նրա քիմիական հատկությունների ուսումնասիրումը

Գործնական աշխատանք.

Ջրածնի ստացումը մետաղների և թթուների փոխազդեցությունից

Անհրաժեշտ սարքեր և նյութեր-

Փորձի նկարագրում

Եզրակացություն.

Ռեակցիաների հավասարումների գրառումը

1. Zn+HCl=ZnCl2+H2-տեղակալման ռեակցիա

2. H2+O2=2H2O-միացման ռեակցիա

3. Na+HOH=NaOH+H2-տեղակալման ռեակցիա

4. NaOH+HCl=NaCl+H2O-չեզոքացման ռեակցիա

Քիմիա դասարանական 09/04/19

Դասակարգել՝ CuO,H2SO4,Fe(OH)3,BaCl2,P2O5,HNO3,CaCo3,ZnO,Zn(OH)2,ZnSO4,H3PO4

Օքսիդ-CuO,P2O5,ZnO

Թթու-H2SO4,HNO3,H3PO4

Հիմք-,Fe(OH)3, Zn(OH)2

Աղ-BaCl2,CaCo3,ZnSO4

Կազմել՝

Կալցիումի ֆոսֆատ-Ca3(Po4)2

Ալյմինիումի սուլֆատ-Al2(So4)3

Մագնեզիումի նիտրատ-3Mg(No3)2

Նատրիումի կարբոնատ-Na2Co3

Երկաթի (III) քլորիդ-Fe(Cl)3

Կազմել ռեակցիաների տեսակները՝

WO3+H2=3H2O+W-տեղակալման

2Al+3H2SO4=Al2(SO4)3+H2-տեղակալման

2 H2O=2H2+O2 քայքայման

3Ba(OH)2+2H3Po4=Ba3(PO4)3+6H2O-չեզոքացման

Fe2O3+6HCl=2FeCl3+3H2O-փոխանակման

Թթվածնի անձնագիրը

_{Թթվածնի ընդհանուր բնութագրումը}

_{Քիմիական նշանը-O}

_{Քիմիական բանաձևը–}O2

Հարաբերական _{ատոմային զանգված՝ Ar-}16

Հարաբերական _{մոլեկուլային զանգված Mr-}32

_{Իզոտոպները-16,17,18}

Դիրքը _{պարբերական համակարգում՝կարգաթիվը, պարբերությունը, խումբը–}2-րդ պարբերություն,5-րդ խումբ,կարգաթիվը 8, գլխավոր խումբ

_{Ատոմի բաղադրությունը և կառուցվածքը-}(8p,8n)8e

_{Վալենտականությունը, օքսիդացման աստիճանը-} Օքսիդացում-0,-2,-1,+1,+2, վալենտականություն 2

_{Հաշվել մեկ ատոմի զանգվածը–}16×1,66×10-27կգ=2,656×10-26կգ

_{Թթվածնի ալոտրոպիկ տարաձեվություններ}–(Ալոտրոպյան այն երևույթն է ,որի ժամանակ մի տարրը առաջացնում է միքանի պարզ նյութեր) O2,O3

Անօրգանական նյութերի դասակարգումը

Նյութը դա տարածության մեջ որոշակի ծավալ զբաղեցնող մասնիկների համախումբ է ,խիստ որոշակի կառուցվածքով ,բաղադրությամբ,հատկություններով և զանգվածով օժտված:Բոլոր մետաղները բացի սնդիկից պինդ են ,ունեն փայլ,պլաստիկ են,ունեն ջերմա և էլեկտրահաղորդականություն ,նրանք վերջին շերտում ունեն չորսից քիչ էլեկտրոն,շերտը ավարտելու համար կորցնում են իրենց էլեկտրոնները,առաջացնելով դրական իոններ ,մետաղները նաև ունեն մետաղական կապ:Ոչ մետաղները եթե պինդ են ապա փխրուն են ,մեծ մասամբ հեղուկ կամ գազային նյութեր են ,չունեն փայլ,չունեն ջերմա և էլեկտրահաղորդականություն,վերջին շերտում ունեն չորսից շատ էլեկտրոններ,շերտը ավարտելու համար ձգում են պակաս էլեկտրոնները ,և առաջացնում բացասական իոններ :

Օքսիդներ են կոչվում այն բարդ նյութերը ,որոնք կազմված են երկու տարրի ատոմներից ,որոնցից մեկը թթվածինն է:Թթվածինը օքսիդներում ունի -2 աստիճան ,բացի ջրածնիպերեոքսիդում ,որտեղ O-ն -1 աստիճան է ,և ֆտորի հետ ,որտեղ +2 աստիճան է :

Թթուներ են կոչվում այն բարդ նյութերը ,որոնք կազմված են ջրածնի մեկ կամ միքանի ատոմներից և թթվային մնացորդից :

HCl-քլորիդ-աղաթթու

HNO3-ազոտական

H2CO3-ածխաթթու

H2SO4-ծծմբական

H3PO3-ֆոսֆորական

Աղեր են կոչվում այն բարդ նյութերը ,որոնք կազմված են մետաղի ատոմներից ,և թթվային մնացորդից :

Տարբեր քիմիական կապերով մոլեկուլների մոդելների հավաքում

Գործնական աշխատանք.՝Տարբեր քիմիական կապերով մոլեկուլների և բյուրեղացանցերի մոդելների հավաքում և քիմիական միացությունների բանաձևերի կազմում ըստ ատոմների վալենտականության:

1.Ներքոբերյալ նյութերում որոշեք քիմիական կապերի տեսակները, լրացրեք աղյուսակ1,նյութերը դասակարգեք պարզ և բարդերի ,անվանեք և լրացրեք աղյուսակ 2.:

H₂, HCl, O₂, H₂O, N₂, NH₃, CH₄, P₄, S₈, NaCl, Fe

Աղյուսակ 1.

Ոչ բևեռային- H^2 ,O^2,N^2,P^4,S^8

Բևեռային կովալենտ- HCI ,H^2O,NH^3,CH^4

Իոնային-NaCl

Մետաղներ-Fe

Աղյուսակ 2.

Պարզ նյութեր-H^2,O^2,N^2,P^4,S^8,Fe

Բարդ նյութեր-HCI,H^2O,NH^3,CH^4,NaCl

Տարրերի առաջին դասակարգում

Տարրերի առաջին դասակարգում 

Բոլոր տարրերը բաժանվեցին երկու հիմնական  խմբեր ՝ մետաղներ և ոչմետաղներ :

Այս դասակարգումը թերի էր ,որովհետև գտնվեցին տարրեր ,որոնք ունեին և մետաղական և ոչ մետաղական հատկություններ :

Բոլոր մետաղներից առանձնացրեցին և հավաքեցին ակտիվ մետաղները,որոնք կոչվեցին ալկալիական մետաղներ :Ամենակտիվ ,ոչմետաղները կոչվեցին հալոգեններ ,որը թարգմանվում է աղածին:Երրորդ խումբը ազնիվ կամ իներտ գազերն են ՝հելիում,նոն,արգոմ,կրիպտոն և այլն…

Ատոմ

1.Ատոմը դա նյութի փոքրագույն մասնիկն է:

2.Ատոմ բառը հունարենից թարգմանաբար նշանակում է անբաժանելի :Ֆիզիկական երևույթների ժամանակ ,և` ատոմները , և` մոլեկուլները պահպանվում են , իսկ քիմիական ռեակցիաների ժամանակ մոլեկուլները քայքայվում են , իսկ ատոմները պահպանվում են : Դրա համար ատոմը քիմիապես անբաժանելի մասնիկ է : 
3.Ատոմները միանալիս առաջացնում են մոլեկուլներ :
4.Եվ ատոմները , և  մոլեկուլները գտնվում են անընդհատ շառժման մեջ : Շարժումը արագացնելու համար , պետք է խառնել , կամ ջերմաստիճանը բարձրացնել :
5.Նույն տեսակի ատոմների միացումից առաջանում են պարզ նյութեր :Երկու և ավելի տեսակի ատոմների միացումից առաջանում են բարդ նյութեր :

6. Տարրը որոշակի ատոմների տեսակ է :

7.Ատոմները կազմված են միջուկից :Միջուկը կազմված է դրական պրոտոններից և չեզոք նեյտրոններից :Միջուկի շուրջը պտտվում են բացասական էլեկտրոնները:

8.Ատոմը էլեկտրաչեզոք մասնիկ է ,որովհետև պրոտոնների և էլեկտրոնների թիվը հավասար է :

9.Պրոտոնների և էլեկտրոնների թիվը միշտ հավասար են ,և հավասար են տարրի կարգաթվին :