Երկաթ

•Բոլորիս էլ հայտնի է ,որ երկաթը գտնվում է պարբերական համակարգի ութերորդ խմբի երկրորդական ենթախմբում,նաև ատոմային համարը 26 է:Նաև այն ըստ տարածվածության մեր երկրագնդում 4-րդն է:
•Երկաթը մետաղ է,ունի մետաղական փայլ և օժտված է մետաղականհատկություններով:
•Երկաթի ֆիզիկական հատկուփյուններից են՝ հալչումը, բնորոշ են մագնիսանալու հատկությունները,ժանգոտումը:
•Այն ունի շատ մեծ կիրառություն մեքենաշինության,արդյունաբերության և դեղդեղագործության մուջ,օրինակ՝ մեր օրգանիզմոօւմ հեմոգլոբինի մեջ առկա է մոտ 3 գ. երկաթ:

---

Հետաքրքիր փաստեր երկաթի մասին

•Երկաթը, ըստ էության, թունավոր է բարձր չափաբաժիններով ՝ ազատորեն ռադիկալներ ձևավորելու համար թթվածնի հետ:
•Երկաթը տիեզերքի վեցերորդ ամենատարածված տարրն է:Ըստ քաշի՝ երկաթը Երկիր մոլորակում 4-րդ տարրն է:
•Երկաթը հանդիպում է ինչպես Երկրի ներքին, այնպես էլ արտաքին միջուկում:
•Երկաթի բնութագրերն այնքան կայուն են, որ երկաթը հաճախ օգտագործվում է համեմատության և տրամաչափման համար:
•Երկաթն ունի չորս հայտնի ալոտոպային ձև:
•Երկաթը անհրաժեշտ է կենդանի օրգանիզմներին, հատկապես կենդանիներին:
•Երկաթը կենսական դեր է խաղում ամբողջ մարմնում թթվածնի տեղափոխման գործում:
•Արյան խորը կարմիր գույնը պայմանավորված է երկաթ հարուստ սպիտակուցներով, որոնք հանդիպում են բոլոր կենդանի օրգանիզմներում:

Թարգմանեց՝ Աստղիկ Ավագյանը
Աղբյուր՝ http://www.softschools.com/facts/periodic_table/iron_facts/205/

Նյութի հատկությունները

Նյութի հատկությունները այն բնութագրիչներն են ,որոնցով նյութերը նման են իրար, կամ տարբերվում են իրարից:Նյութերը ունեն երեք հատկություններ՝ ֆիզիկական,քիմիական և ֆիզիոլոգիական:

• Նյութերի ֆիզիկական հատկությունները դիտարկում են ,կամ չափում են առանց նոր նյութ ստանալու:
• Նյութի քիմիական հատկությունները ՝ փոխազդեցությունն է այլ նյութերի հետ երբ առաջանում են նոր նյութեր,նոր ֆիզիկոքիմիական հատկություններով (դա նյութերի քիմիական ռեակցիաների մասնակցելու հատկությունն է)
• Նյութի ֆիզիոլոգիական հատկությունը այդ նյութի ազդեցությունն է կենդանի օրգանիզմի վրա (դրական կամ բացասական)

---

Նյութեր՝
H2O – Ջուր
NaCl – Կերակրի աղ
C12H2211 – Շաքար
O2 – Թթվածին
N2 – Ազոտ
NHCO3 – Խմելու սոդա
NaHCO3 – Նատրիումի հիդրոկարբոնատ
Na2CO3 – Լվացքի սոդա, նատրիումի կարբոնատ
C2H5OH – Գինու սպիրտ, էթիլ սպիրտ, էթանոլ
Fe – Երկաթ
Cu – Պղինձ
Al – Ալյումին

Քիմիա/Դաս 1/Ֆիզիկական մարմին և նյութ

Ֆիզիկական մարմին և նյութ:
Ի՞նչ է նյութը,պարզ և բարդ նյութերի օրինակներ:
Այն ինչից ,որ պատրաստված են մարմինները՝ կոչվում են նյութեր ,օրինակ ՝ երկաթ,փայտ ,ոսկի ,պղինձ և այլն:Պարզ նյութերը այն նյութերն են ,որոնք կազմված են մեկ տարրից ,օրինակ ՝ թթվածինը ,ազոտ ,ծծում ,երկաթ և այլն :Բարդ նյութերը այն նյութերն են ,որոնք կազմված են երկու կամ ավել տարրերից,օրինակ ՝ ջուրը ,ածխաթթու գազը և այլն :

Անօրգանական և օրգանական նյութերի օրինակներ:

Անօրգանական-ցեմենտ,պողպատ,ցինկ:
Օրգանական-արծաթ,բուրդ,ավազ,փայտ,սառույց,ճարպ,շաքար:

Մաքուր նյութեր,խառնուրդներ(համասեռ և անհամասեռ):
Մաքուր են համարվում այն նյութերը, որոնք կազմված են միատեսակ կառուցվածքային մասնիկներից ,իսկ խառնուրդները պարունակում են երկու կամ ավելի նյութերի կառուցվածքային մասնիկներ:Խառնուրդները լինում են երկու տեսակ՝ համասեռ և անհամասեռ:Համասեռ խառնուրդի բաղադրիչները տեսանելի չեն, իսկ անհամասեռ խառնուրդի բաղադրիչները տեսանելի են անզեն աչքով:

Նյութի բաղադրությունը՝մոլեկուլ,ատոմ , իոն (կառուցվածքը,բաղադրությունը):

Այն մասնիկները որոնցից,որ կազմված են նյութերը կոչվում են մոլեկուլներ:Այն մասնիկները որոնցից կազմված են մոլեկուլները կոչվում են ատոմներ:Այն էլեկտրականորեն լիցքավորված մասնիկը, որ գոյանում է ատոմի կամ ատոմական խմբի մեջ էլեկտրոնների ավելանալուց կամ պակասելուց կոչվում է իոն:

Նյութի հատկությունները՝ ֆիզիկական, քիմիական, ֆիզիոլոգիական:
Նյութի ֆիզիկական հատկություններն են ՝ ագրեգատային վիճակը (պինդ ,հեղուկ ,գազային ) , գույնը , հոտը, համը,լուծելիությունը ջրում ,խտությունը,հալման,եռման ջերմաստիճանը ,ջերմա և էլեկտրահաղորդականաություն ,պլաստիկություն,մետաղական փայլ :
Բոլոր մետաղները բացի սնդիկից ՝ բոլորը պինդ են ,ունեն մետաղական փայլ ,պլաստիկ են և ունեն ջերմա և էլեկտրահաղորդականաություն:Նյութի քիմիական հատկություններն են՝ այդ նյութի փողազդեցությունը այլ նյութերի հետ և նոր նյութերի հետ առաջացումը :Նյութի ֆիզիոլոգիական հատկությունը ՝ դա նյութի ազդեցությունն է կենդանի օրգանիզմների վրա :

Ջրածնի տարածվածությունը

Ջրածին

Թթվածին

Տեսանյութը՝ Աստղիկ Ավագյանի

Մթնոլորտի աղտոտում

Ձայնագրությունը `Նանե Վարդումյանի,Իլոնա Սահակյանի և Աստղիկ Ավագյանի

Մոնտաժը `Աստղիկ Ավագյանի

Քիմիա տնային առաջադրանքներ 22/10/18

Լրացուցիչ առաջադրանքներ
1.Առանձնացնել տրված նյութերը`Fe,SO2,HCl,NaCl,BaO,P,Ba(OH)2,Al,H2CO3,Al2O3,Al(OH)3,H2SO4,Fe2O3,HNO3,KNO3,CaCO3,CaO,S,Cl2,MgO,Mg(NO3)2 աղյուսակում և անվանում`
Մետաղներ-Fe,Al
Ոչմետաղներ-S,P,Cl2,
Օքսիդ-SO2,BaO,Al2O3,Fe2O3,CaO
Թթու-HCl,H2CO3,H2SO4,HNO3,MgO
Հիմք-Ba(OH)2,Al(OH)3
Աղ-NaCl,KNO3,CaCO3,Mg(NO3)2
2.Կազմել հետևյալ աղերի բանաձևերը`
Կալիումի կարբոնատ-K2CO3
Մագնեզիումի ֆոսֆատ Mg3(PO4)2
Ալյումինի սուլֆատ Al2(SO4)3
Բարիումի սիլիկատ BeO3Si
Երկաթի(ii) ֆոսֆատ Fe2So4
Երկաթի (iii)սուլֆատ Fe3So4
Ցինկի քլորիդ ZnCl2
Կալցիումի ֆոսֆատ Ca3(PO4)2
Մագնեզիումի նիտրատ Mg(NO3)2
3.Լրացրեք բաց թողնված բառերը

Օքսիներ են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազմված են երկու տարրի ատոմներից,որոնցից մեկը թթվածինն է է,որտեղ նրա օքսիդացման աստիճանն`-2 :
Թթուները այն բարդ նյութերն են,որոնք կազմված են ջրածնի մեկ ատոմներից և երկու :

Քիմիա. Հարցեր կրկնողության համար

Հարցեր կրկնողության համար

Ինչ է ուսումնասիրում քիմիան,ինչ բնագիտական գիտություններ գիտեք

Քիմիան ուսումնասիրում է նյութերը ,նրանց կառուցվածքը,բաղադրությունը ,կիրառումը :Բնագիտական գիտություննրից են ՝ քիմիան,ֆիզիկան ,կենսաբանությունը ,աշխարհագրությունը ,էկոլոգիան,աստղագիտությունը :
Մարմին,նյութ,բերել օրինակներ

Մեզ ջրջապատող բոլոր իրերը մարմիններ են ,օրինսկ ՝սեղանը ,աթոռը,համսկարգիչը ,տետրը և այլն:

Այն ինչից ,որ պատրաստված են մարմինները կոչվում են նյութեր ,օրինակ ՝ երկաթ,փայտ ,ոսկի ,պղինձ և այլն :
Պարզ և բարդ նյութեր,բերել օրինակներ

Պարզ նյութերը այն նյութերն են ,որոնք կազմված են մեկ տարրից ,օրինակ ՝ թթվածինը ,ազոտ ,ծծում ,երկաթ և այլն :

Բարդ նյութերը այն նյութերն են ,որոնք կազմված են երկու կամ ավել տարրերից,օրինակ ՝ ջուրը ,ածխաթթու գազը և այլն :
Ֆիզիկական,քիմիական երևույթներ,բերել օրինակներ

Քիմիական երևույթները այն երևույթներն են ,որոնց ժամանակ փոխվում է նյութ բաղադրությունը ,մի նյութից առաջանում է երկու կամ ավելի նյութեր ,օրինակ ՝երկաթի ժանգոտելը ,վառելիքի այրվելը քիմիական երևույթներ են :

Ֆիզիկական երևույթները այն երևույթներն են ,որոնց ժամանակ չի առաջանում նոր նյութ ,այլ փոփոխվում է նրա ձևը ,չափսը ,վիճակը ,օրինակ ՝ մոմի հալչելը ,անձրևի գալը ,ձայնի արձագանքումը ֆիզիկական երևույթներ են :
Սահմանել մոլեկուլ,ատոմ հասկացողությունները,ատոմի բաղադրությունը

Ատոմը նյութի անբաժանելի մասն է:Ատոմ բառը հունարենից թարգմանաբար նշանակում է անբաժանելի :Ֆիզիկական երևույթների ժամանակ ,և` ատոմները , և`- մոլեկուլները պահպանվում են , իսկ քիմիական ռեակցիաների ժամանակ մոլեկուլները քայքայվում են , իսկ ատոմները պահպանվում են : Դրա համար ատոմը քիմիապես անբաժանելի մասնիկ է : Ատոմները միանալիս առաջացնում են մոլեկուլներ :

Ատոմները կազմված են միջուկից :Միջուկը կազմված է դրական պրոտոններից և չեզոք նեյտրոններից :Միջուկի շուրջը պտտվում են բացասական էլեկտրոնները:Ատոմը էլեկտրաչեզոք մասնիկ է ,որովհետև պրոտոնների և էլեկտրոնների թիվը հավասար է :Պրոտոնների և էլեկտրոնների թիվը միշտ հավասար են ,և հավասար են տարրի կարգաթվին :

Ինչ ատոմամոլեկուլային տեսության կետեր գիտեք

Գոյություն ունեն մոլեկուլային, ատոմային և իոնաին կառուծվածքով նյութեր:;

Մոլեկուլները, դրանք նյութի փոքրագույն մասնիկներն են, որոնք պահպանում են նյութի հատկությունները:

Մոլեկուլները կազմված են ատոմներից:

Ատոմը հունարենից թարգմանվում է ՝ անբաժանելի:

Ֆիզիկական երևույթների ժամանակ, և մոլեկուլները և ատոմները պահպանվում են, իսկ քիմիական երևույթների ժամանակ մոլեկուլները քայքայվում են, բայց ատոմները պահպանվում են, այսինքն ատոմը քիմիապես անբաժանել մասնիկ է:

Նյութի ագրեգատային վիճակը կախված է, ատոմների և մոլեկուլների միջև տարածությունից:

Եվ մոլեկուլները և ատոմները գտնվում են անընդհատ շարժման մեջ:
Հարաբերական ատոմային,մոլեկուլային զանգված
Հարաբերական ատոմային զանգվածը ցույց է տալիս, թե մեկ ատոմի զանգվածը քանի անգամ է մեծ զ.ա.մ.-ից: Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը ցույց է տալիս, թե քանի անգամ է մեկ մոլեկուլի զանգվածը մեծ զ.ա.մ.-ից:
Տարրերի առաջին դասակարգումը,ինչպես է ստեղծվել պարբերական համակարգը

Բոլոր տարրերը բաժանվեցին երկու հիմնական խմբեր ՝ մետաղներ և ոչմետաղներ :

Այս դասակարգումը թերի էր ,որովհետև գտնվեցին տարրեր ,որոնք ունեին և մետաղական և ոչ մետաղական հատկություններ :

Բոլոր մետաղներից առանձնացրեցին և հավաքեցին ակտիվ մետաղները,որոնք կոչվեցին ալկալիական մետաղներ :Ամենակտիվ ,ոչմետաղները կոչվեցին հալոգեններ ,որը թարգմանվում է աղածին:Երրորդ խումբը ազնիվ կամ իներտ գազերն են ՝հելիում,նոն,արգոմ,կրիպտոն և այլն…

Պարբերություններ,ինչ է ցույց տալիս պարբերության համարը

Պարբերության համարը ցույց է տալիս էլեկտրոնային շերտերի թիվը միջուկից կան տարածություներ, որտեղ էլեկտրոների գտնվելու հավանականությունը մեծ է այդ տարածություները էլեկտրոնային շերտեր: Եթե տարը գտնվում է գլխավոր ենթախմբում ապա խմբի համարը ցույց է տալիս էլեկտրոների թիվը վերջի շերտում :

Կարգաթիվ,ինչ է ցույց տալիս տարրի կարգաթիվը

Կարգաթիվը ցույց է տալիս պրոտոնների, էլեկտրոնների թիվը և նեյտրոնների լիցքը:
Խմբեր,ենթաղմբեր,ինչ է ցույց տալիս խմբի համարը

Խմբերը ուղղաձիգ շարքեր են:Կա ութը խումբ:
Տարրի բնութագրումը ըստ պարբերական համակարգի

Օրինակ ֆոսֆորը

Քիմիական նշանը P

Հարաբերական ատոմային զանգվածը 30,974

Կարգաթիվը 15

Դիրքը ՝3-րդ պարբերություն, 5-րդ խումբ,գլխավոր ենթախումբ
Օքսիդացման աստիճան,վալենտականություն
Եթե նյութի էլեկտրոնային թաղանթի վերջին շարքի էլեկտրոնների քանակը փոքր է 4-ից, այն ընդունում է նոր էլեկտրոններ։ Եթե այն մեծ է 4-ից, ապա այն կորցնում է այնքան էլեկտրոն, մինչև քանակը հասնում է 4-ի։ Եթե կորցնում է, օքսիդացման աստիճանը դառնում է դրական, եթե վերնում է՝ բացասական։
Օրինակ վերցնենք թթվածինը։ Թթվածնի էլեկտրոնային թաղանթի վերջին շերտում կա 6 էլեկտրոն, հետևաբար կկորցնի 2 էլեկտրոն։ Հիմա օքսիդացման աստիճան կլինի +2, քանի որ այն ունի 2 հատ շատ պրոտոն, քան էլեկտրոն։

Կրկնողություն քիմիայից

Ինչ է ուսումնասիրում քիմիան,ինչ բնագիտական գիտություններ գիտեք

Քիմիան ուսումնասիրում է նյութերը ,նրանց կառուցվածքը,բաղադրությունը ,կիրառումը :Բնագիտական գիտություննրից են ՝ քիմիան,ֆիզիկան ,կենսաբանությունը ,աշխարհագրությունը ,էկոլոգիան,աստղագիտությունը :
Մարմին,նյութ,բերել օրինակներ

Մեզ ջրջապատող բոլոր իրերը մարմիններ են ,օրինսկ ՝սեղանը ,աթոռը,համսկարգիչը ,տետրը և այլն:

Այն ինչից ,որ պատրաստված են մարմինները կոչվում են նյութեր ,օրինակ ՝ երկաթ,փայտ ,ոսկի ,պղինձ և այլն :
Պարզ և բարդ նյութեր,բերել օրինակներ

Պարզ նյութերը այն նյութերն են ,որոնք կազմված են մեկ տարրից ,օրինակ ՝ թթվածինը ,ազոտ ,ծծում ,երկաթ և այլն :

Բարդ նյութերը այն նյութերն են ,որոնք կազմված են երկու կամ ավել տարրերից,օրինակ ՝ ջուրը ,ածխաթթու գազը և այլն :
Ֆիզիկական,քիմիական երևույթներ,բերել օրինակներ

Քիմիական երևույթները այն երևույթներն են ,որոնց ժամանակ փոխվում է նյութ բաղադրությունը ,մի նյութից առաջանում է երկու կամ ավելի նյութեր ,օրինակ ՝երկաթի ժանգոտելը ,վառելիքի այրվելը քիմիական երևույթներ են :

Ֆիզիկական երևույթները այն երևույթներն են ,որոնց ժամանակ չի առաջանում նոր նյութ ,այլ փոփոխվում է նրա ձևը ,չափսը ,վիճակը ,օրինակ ՝ մոմի հալչելը ,անձրևի գալը ,ձայնի արձագանքումը ֆիզիկական երևույթներ են :
Սահմանել մոլեկուլ,ատոմ հասկացողությունները,ատոմի բաղադրությունը

Ատոմը նյութի անբաժանելի մասն է:Ատոմ բառը հունարենից թարգմանաբար նշանակում է անբաժանելի :Ֆիզիկական երևույթների ժամանակ ,և` ատոմները , և`- մոլեկուլները պահպանվում են , իսկ քիմիական ռեակցիաների ժամանակ մոլեկուլները քայքայվում են , իսկ ատոմները պահպանվում են : Դրա համար ատոմը քիմիապես անբաժանելի մասնիկ է : Ատոմները միանալիս առաջացնում են մոլեկուլներ :

Ատոմները կազմված են միջուկից :Միջուկը կազմված է դրական պրոտոններից և չեզոք նեյտրոններից :Միջուկի շուրջը պտտվում են բացասական էլեկտրոնները:Ատոմը էլեկտրաչեզոք մասնիկ է ,որովհետև պրոտոնների և էլեկտրոնների թիվը հավասար է :Պրոտոնների և էլեկտրոնների թիվը միշտ հավասար են ,և հավասար են տարրի կարգաթվին :

Ինչ ատոմամոլեկուլային տեսության կետեր գիտեք

Հարաբերական ատոմային,մոլեկուլային զանգված
Հարաբերական ատոմային զանգվածը ցույց է տալիս, թե մեկ ատոմի զանգվածը քանի անգամ է մեծ զ.ա.մ.-ից: Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը ցույց է տալիս, թե քանի անգամ է մեկ մոլեկուլի զանգվածը մեծ զ.ա.մ.-ից:

Տարրերի առաջին դասակարգումը,ինչպես է ստեղծվել պարբերական համակարգը

Բոլոր տարրերը բաժանվեցին երկու հիմնական խմբեր ՝ մետաղներ և ոչմետաղներ :

Այս դասակարգումը թերի էր ,որովհետև գտնվեցին տարրեր ,որոնք ունեին և մետաղական և ոչ մետաղական հատկություններ :

Բոլոր մետաղներից առանձնացրեցին և հավաքեցին ակտիվ մետաղները,որոնք կոչվեցին ալկալիական մետաղներ :Ամենակտիվ ,ոչմետաղները կոչվեցին հալոգեններ ,որը թարգմանվում է աղածին:Երրորդ խումբը ազնիվ կամ իներտ գազերն են ՝հելիում,նոն,արգոմ,կրիպտոն և այլն…

Պարբերություններ,ինչ է ցույց տալիս պարբերության համարը
Կարգաթիվ,ինչ է ցույց տալիս տարրի կարգաթիվը

Կարգաթիվը ցույց է տալիս պրոտոնների, էլեկտրոնների թիվը և նեյտրոնների լիցքը: