Էլեկտրականության հաղորդիչներ և մեկուսիչներ/էլեկտրական դաշտ

Ըստ էլեկտրական լիցքի հաղորդելու ունակության՝ նյութերը պայմանականորեն բաժանվում են էլեկտրականության հաղորդուչների և անհաղորդիչների (մեկուսիչների):
Հաղորդիչ են համարվում բոլոր մետաղները,հողը,աղերի և թթուների հիմքերի ջրային լուծույթները,նաև հաղորդիչ է համարվում մարդու մարմինը:Իսկ լավագույն հաղորդիչներից են արծաթը,պղինձը,ալյումինը:Անհաղորդիչ սն համարվում ՝էրբոնիտը,ռետինը,օդը,գազերը,կապրոնը,մետաքսը և այլն:
Էլեկտրական երևույթների տևական ուսումնասիրությունները հաստատել են,որ լիցքավորված մարմինը օժտված է այլ մարմինների վրա ազդելու ունկուփյամբ:Այսպիսով լիցքավորված մարմինն իր շուրջը ստեղծում է էլեկտրական դաշտ,որի միջոցով էլ ազդում է մարմինների վրա:
Մեր զգայաններով հնարավոր չէ անմիջականորեն ընկալել էլեկտրական դաշտը:Էլեկտրական դաշտի գոյության մասին կարեելի է դատել միայն ըստ նրա ազդեթությունների:Օրինակ՝ էլեկտրական դաշտը զադում է որոշակի ուժով դաշտում տեղադրված լիցքի վրա:Այսինքն՝ այն ուժը,որով էլեկտրական դաշտն ազդու է լիցքավորված մարմնի վրա,անվանում են էլեկտրական ուժ:

Մարմինների էլեկտրականացման բացատրությունը/լիցքի պահպանողական օրենք

Մարմինների էլեկտրականացման բացատրությունը

Եթե չեզոք մարմիններ ինչոր մարմնից անցնում են դեպի այլ մարմին էլեկտրոններ,ապա մեր առաջին մարմինը լիցքավորում է բացասական լիցքով՝ բացասականորեն,այսինքն եթե նրան համեմատենք նրա սովորական վիճակի հետ,ապա կնկատենք,որ նա ունի էլեկտրոնների ավելցուկ:Իսկ եթե չեզոք մարմինը կորցնոում է էլեկտրոններ,ապա նրա էլեկտրոնների թիվը փոքրանում է պրոտոնների թվից,և այդպես .արմինը ձեռք է բերում դրական լիցք,այսինքն եթե համեմատենք նրան նրա սովորալան վիճակի հետ,ապա կնկատենք,որ այն ունի էլեկտրոնների թվի պակաս:Այսպիսով՝ մարմինն էլեկտրականում է,երբ այն ձեռք է բերում կամ կորցնում էլեկտրոններ:

Լիցքի պահպանողական օրենք

Երբ մարմինների համակարգը շրջապատի հետ չի փոխանակում լիցք,ապա այդ մարմնի հանրահաշվական գումարը մնում է նույնը:

Խնդիրների լուծումներ (Մխիթարյան մաս II)

Էջ 18

Տարբերակ II

I. Ինչքան ջերմաքանակ կտա շրջապատին 1գ զանգված ունեցող պղնզի կտորը,եթե նրա ջերմաստիճանը իջնի 1°C-ով:

1)1Ջ

2)0,38 Ջ

3) 380Ջ

4)3,8 Ջ

5)38000Ջ


m=1

C=380 Ջ/կգ°C

t=1°C

Q=cmt=380 Ջ/կգ°C ×1 կգ ×1°C=380Ջ

Պատ.՝3

II.Ինչքան ջերմաքանակ կտա շրջապատին 5կգ զանգված ունեցող պղնձի կտորը ,եթե նրա ջերմաստիճանը իջնի 1°C-ով

1)1900Ջ

2)260Ջ

3)95Ջ

4)38 Ջ

5)3800Ջ

m=5 կգ

C=380 Ջ/կգ°C

t=1°C


Q=cmt=380 Ջ/կգ°C ×5 կգ ×1°C=380Ջ×5=1900 Ջ

Պատ.՝1)

III) Ինչքան ջերմաքանակ կտա շրջապատին 5 կգ զանգված ունեցող պղնձի կտորը 715°C-ից մինչև 15°C սառչելիս:

1) 17600Ջ

2)570000Ջ

3)2600Ջ

4)1330000Ջ

5)57000Ջ

m=5կգ

t1=15C°

t2=715C°

C=380 Ջ/կգ°C

Q-?


Q=cm(t2-t1)=380 Ջ/կգ°C×5 կգ× 715°C-15°C=380 Ջ×700=266000 Ջ

Պատ.՝ 3)

IV.Ինչքան ջերմաքանակ պետք է հաղորդել 1կգ ջրին,որպեսզի նրա ջերմաստիճանը 20 °C-ից հասնի 70°C:

1)2,1Ջ

2)6,8 Ջ

3)8,4Ջ

4)210 Ջ

5)42 կՋ

Ֆիզիկա տնային առաջադրանք 07/04/19

1.Նկարագրել ջերմահաղորդականւթյան երևույթը <<ցուցադրող>> փորձը:
Սառույցը և տաքացված գնդիկները, իրար մոտեցնենք ապա կտեսնենք որ սառույցի ջերմաստիճանը բարձրանում է և այն սկսում է հալվել, իսկ տաքացված գնդիկը սառել է:
2.Բացատրել,թե ինչպես է ջերմահաղրդումն իրականացվում մոլեկուլների քաոսայն շարժմամբ և փոխազդեեցությամբ:
Գազերւմ մոլեկուլները իրարից ավելի հեռու են գտնվում, քան պինդ նյութեինը, հետևաբար ջերմահաղորումն գազերում ավելի դանդաղ է քան պինդ նյութերում: Նյութերի տաք և սառ մոլեկուլները իրար միացնլիս մեկը մյուսին է փոխանցում իր ներքին էներգիան և ջերմոթյունը:
3.Փորձով համզվել ենք,թե ինչպես պղնձե և պողպատե ձողերի երկայնքով ջերմահաղորդման արագությունները տարբերվեցին:Նկարագրել :
Պղինձը և պողպտե ձողերը ունեն տարբեր ջերմահաղորդականությու:Դրանից հետևում է այն,որ յուրաքանչյուր նյութ ունի իր ջերմահաղորդականության աստիճանը և այդ պատճառով էլ այն նյութը, որի ջերմահաղորդականությունը բարձր է ապա այնտղ ջերմահաղորդակնությունը ավելի արագ է տեղի ունենում:
4.Թվարկել լավ և վատ ջերմահաղորդիչ նյութեր
Վատ ջերմահաղորդիչ նյութերից են ՝թվածինը և երկաթը:
5.Ինչու է օդը վատ ջերմահաղորդիչ
Որովհետև օդը գազային նյութ է, այսիքն նրա մոլեկուները իրարից ավելի հեռու են հետևաբար ՝ այնտեղ ջերմահաղորդականությունը տեղի է ունենում ավելի դանդաղ:
6.Ինչ կիրառություններ ունեն վատ ջերմահաղորդիչները
Վատ ջերմահաղորդակիչները կարռլի է օգտագործել որպես ջերմամեկուսիչներ:
7.Ջերմահաղորդման որ եղանակն ենանվանում կոնվեկցիա
Կոնվեկցիա են անվանում հեղուկի կամ գազի հոսանքների միջոցով կատարվող ջերմահաղորդումը, որը հետևանք է հեղուկի կամ գազի շերտերի անհավասարաչափ տաքացման:
8.Որն է կոնվեկցիայի և ջերմահաղորդականության երևույթի հիմնական տարբերոությունը:
Ջերմահաղորդականության ժամանակ հեղուկի կամ գազի շերտերը հավասարաչափ են տաքացվում, իսկ կոնվեկցիայի ժամանակ անհավասարաչափ:
9.Ինչպես է գոյանում ամպը:
Արեգակը տաքացնում է հատակը միաժամանակ տաքացնելլով մթնոլորտային շերտը: Կոնվեկցիայի շնորհիվ տաքացված օդի այդ զանգվածը բարձրանում է վեր: Բարձրանալու հետ միարժամանակ տաք օդն ընդհարձավում է շատ արագ: Օդի այդ զանգվածի ջերմաստիճանը նվազում է: Վեր բարձրացող օդը սսկսում է սառել, եթե որոշ քննակով խոնավ է, ապա որոշ բարձրությունից սկսում է առաջացնել ջրի մանր կաթիլներ, գոյանում է ամպ:
10.Ինչպես է առաջանում քամին:
Երբ տաք օդը և սառ օդը միախառնվում են արդյոնքում առաջացնում են քամի:
11.Ինչու են հեղուկները և գազերը տաքացում ներքևից:
Որպեսզի արագացնեն կոնվեկցիան, և որ այն գոլորշանա դեպի վերև:
12.Հնարավոր է արդյոք կոնվեկցիանպինդ մարմիններում:Ինչու
Քանի որ պինդ մարրմինները չունեն գոլորշիանալու հատկությյուն:

Ալիքներ. Մեխանիկական ալիքներ

Ալիքներ

Ալիքները կարող են լինել տարբեր ՝ մեխանիկական, էլեկտրոմագնիսական և այլ :Մենք կուսումնասիրենք մեխանիկական ալիքների մասին:

Մեխանիկական ալիքներ

Ալիքը դա տատանում է,որը ժամանակի ընթացքում տարածվում է միջավայրում :Մեխանիկական ալիքները կարող են տարածվել միայն ինչոր միջավայրում (նյութում) ՝ գազի մեջ,հեղուկի մեջ,պինդ մարմնի մեջ: Վակումի մեջ մեխանիկական ալիքը չի կարող առաջանալ: Որպես ալիքների աղբյուր հանդիսանում են տատանվող մարմինները, որոնք առաջացնում են շրջակայքի միջավայրի դեֆորմացիյա:

Ալիքի տարածման համար պետք է ձիգ միջավայր:

Վազող ալիքը դա ալիք է,որտեղ կատարվում է էներգիայի տեղափոխում առանց նյութի տեղափոխման:

Վազող ձիգ ալիքը դա ալիք է ,որտեղ կա էներգիայի տեղափոխում և առաջանում է F ձգություն տարածման միջավայրում:

Մեխանիկակա ն ալիքներից մենք կուսումնասիրենք վազող ձիգ ալիքները:

Մեխանիկական ալիքները բաժանվում են՝

ա)երկայնական

Միջավայրի տատանումները տեղի են ունենում ալիքի տարածման ուղղությամբ,դրան միարժամանակ առաջանում են սխմվածություն տարածքի միջավայրում:

բ)լայնական

Միջավայրի տատանումները տեղի են ունենում ուղղահայաց են իրենց բաշխման ուղղության, միևնույն ժամանսկ տեղի է ունենում միջավսյրի շերտերի տեղաշարժ,նրանք առաջանում են միայն պինդ մարմինների մեջ:

Աղբյուր՝ http://class-fizika.narod.ru/9_24.htm

Թարգմանեց՝ Աստղիկ Ավագյանը

Տնային առաջադրանք ֆիզիկայից 16/12/18

էջ 3, տարբերակ 1
1. Այն էներգիան, որով մարմինը օժտված է իր շարժման հետևանքով, անվանվում է կինետիկ էներգիա։
2. Սեղմված զսպանակի էներգիան պոտենցիալ էներգիայի օրինակ է։
3. Գիրքը դրված է սեղանին։ Հատակի նկատմամբ այն օժտված է պոտենցիալ էներգիայով։
4. 2. պոտենցիալ
6. 2. կինետիկ
7. 4. մարմնի շաժման արագությունից

էջ 6, տարբերակ 3
1. 2, պոտենցիալ
2. 1. կինետիկ
3. 2․ պոտենցիալ
6. 2. կինետիկ
7. 2. մարմնի՝ Երկրի մակերևույթից ունեցած բարձրությունից և զանգվածից։
8. 1. շարժման արագությունները հավասար են
9. 2. Ա մարմինը ունի ավելի փոքր էներգիա, քան Բ մարմինը
10. 2.

էջ 7, տարբերակ 4
1. 1. կինետիկ
2. 2. պոտենցիալ

Էներգիա

1.Որ մեծություննէ կոչվում էներգիա:

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը բնութագրում է մարմնի աշխատանք կատարելու ունակությունը, կոչվում էներգիա (E):

2.Օրինակներով ցույց տալ էներգիայի և աշխատանքի կապը:

Օրինակ՝ գնդին հաղորդում ենք դեպի չորսուն ուղղված v արագություն (տե՛ս նկար): Հարվածելով չորսուին՝ գունդը տեղափոխում է այն և կատարում որոշակի աշխատանք:

3.Ինչ միավորներով է չափվում էներգիան միավորների ՄՀ-ում:

Էներգիան չափվում է նույն միաորով, ինչ աշխատանքը: Միավորը ՄՀ-ում մեկ ջոուլ(1Ջ):

4.Մեխանիկական էներգիայի տեսակները:

Մեխանիկայում ուսումնասիրող էներգիան կոչվում է մեխանիկակակն էներգիա ունի երկու տեսակ՛ կինետիկ էներգիա և պոտենցիալ էներգիա:

5.Որ էներգիան են անվանում կինետիկ:

Մարմնի շարժումով պայմանավորված էներգիան կոչվում է կինետիկ էներգիա:

6.Ինչ մեծություններից է կախված մարմնի կինետիկ էներգիան ,որ բանաձևով է որոշվում այն:

Eկ=mv2:2:

7.Երբ է մարմնի կինետիկ էներգիան զրո:

Երբ մարմինը գտնվում է դադարի վիճակում, նրա կինետիկ էներգիան 0 է:

8.Որ էներգիան են անվանում պոտենցիալ:

Մարմինների փոխազդեցությամբ պայմանաորված էներգիան կոչվում է պոտենցյալ էներգիա:

9.Բերել պետենցիալ էներգիայով օժտված մարմինների օրինակներ:

Ճկված քանոնը, ամբարտակի ետևում ամբարված ջուրը և գլանի մեջ սեղմված օդը օշտված են պոտենցիալ Էներգիայով:

10.Ինչ բանաձևով է որոշվում Երկրի մակերևույթից որոշակի բարձրությամբ մարմնի պոտենցիալ էներգիան

Պոտենցյալ էներգիան, որոշվում է Eպ= mgh:

11.Որ մեծություն է կոչվում մարմնի լրիվ մեխանիկական էներգիա:

Մարմինը միաժամանակ կարող է ունենալ և՛ կինետիկ, և՛ պոտենցիալ էներգիա։

Օրինակ

Օրինակ՝h բարձրության վրա v արագությամբ շարժվող mզանգվածով մարմինն ունի շարժումով պայմանավորված Eկ=mv22 և Երկրի հետ փոխազդեցությամբ պայմանավորված Eպ. =mgh պոտենցիալ էներգիաներ:
Մարմնի կինետիկ և պոտենցիալ էներգիաների գումարը կոչվում է լրիվ մեխանիկական էներգիա.
E=Eկ+Eպ

h բարձրության վրա v արագությամբ շարժվող մարմնի լրիվ մեխանիկական էներգիան.
Eլր=mv22+mgh

12.Ձևակերպիր լրիվ մեխանիկական էներգիայի պահպանման օրենքը

Դիմադրության և շփման ուժերի բացակայության պայմաններում մարմնի լրիվ մեխանիկական էներգիան պահպանվում է:

ԻՄՊՈՒԼՍ

.Որ մեծություննէ կոչվում մարմնի իմպուլս
Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է մարմնի զանգվածի և արագության արտադրյալին, կոչվում է մարմնի շարժման քանակ կամ իմպուլս :
2.Ինչ բանաձևով է որոշվում մարմնի իմպուլսը
Մարմնի իմպուլսը սովորաբար նշանակում են p տառով՝ P=mv: տառով՝ P=mv:
3.Ինչ միավորով է չափվում իմպուլսը միավորների ՄՀ-ում:
Նրա չափման միավորը ՄՀ-ում 1 կգ·մ/վ-ն է: Դա 1 կգ·մ/վ-ն է: Դա 1 մ/վ արագությամբ շարժվող 1 կգ զանգվածով մարմնի իմպուլսն է: կգ զանգվածով մարմնի իմպուլսն է:
4.Իմպուլսը վեկտորական մեծություն է, թե սկալյար
Վեկտորական մեծություն է:
5.Ինչն են անվանում համակարգի իմպուլս
Մարմինների համակարգի իմպուլս կոչվում է այդ համակարգը կազմող մարմինների իմպուլսների գումարը:
6․ Մարմինների որ համակարգն է կոչվում փակ
Մարմինների փակ համակարգ կոչվում է միայն միմյանց հետ փոխազդող մարմիններից կազմված համակարգը:

7.Ձևակերպելի մպուլսի պահպանման օրենքը

Մարմնի իմպուլսի փոփոխությունը հավասար է նրա վրա ազդող ուժի իմպուլսին:8.Որ շարժումն է կոչվում ռեակտիվ

Ռեակտիվ շարժում են անվանում այն շարժումը, որի դեպքում մարմնից որոշակի արագությամբ նրա մի մասի անջատման հետևանքով մնացած մասը շարժվում է հակառակ ուղղությամբ:
Մարմնի իմպուլսի փոփոխությունը հավասար է նրա վրա ազդող ուժի իմպուլսին:8.Որ շարժումն է կոչվում ռեակտիվ

Ռեակտիվ շարժում են անվանում այն շարժումը, որի դեպքում մարմնից որոշակի արագությամբ նրա մի մասի անջատման հետևանքով մնացած մասը շարժվում է հակառակ ուղղությամբ:

Անկում ,ուժ,ազատ անկում

Ֆիզիկա

1.Որ շարժումն են անվանում ազատ անկում

Մարմինների անկումը վակուումում,միայն երկրի ձգողության ազդեցությամբ,կոչվում է ազատ անկում։

2.Գրել և բացատրել ազատ անկման բանաձևը

v=gt h=gt 2/2

3.Ձևակերպել Գալիլեյի օրենքը

Բոլոր մարմինները երկրի ձգողության ազդեցությամբ ընկնում են նույն արագացմամբ։

4.Որ շարժումն են անվանում շրջանագծային հավասարաչափ շարժում:

Շրջագծային հավասարաչափ շարժման ժամանակ արագության թվային արժեքը չի փոփոխվում, սակայն ուղղությունը շարժման ընթացքում անընդհատ փոփոխվում է:

5.Ինչ ուղղություն ունի արագությունը շրջանագծային հավասարաչափ շարժման դեպքում:բերել օրինակներ

Մարմնի շաժման ակնթարթային արագության ուղղությունը համընկնում է այդ կետով շրջագծին տարված շոշափողին։

6.Ինչ է պտտման պարբերությունը:

Պտտման պարբերություն է կոչվում այն ժամանակամիջոցը,որի ընթացքում հավասարաչափ շարժվող մարմինը կատարում է մեկ լրիվ պտույտ։

7.Ինչ է պտտման հաճախությունը,և որն է նրա միավորը:

Պտտման հաճախություն են անվանում այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է միավոր ժամանակամիջոցում մարմնի կատարած պտույտների թվին։
n=N/t

6.Գրել և բացատրել պտտման պարբերության և հաճախության կապն արտահայտող բանաձևը:

T=t/N

7.Ինչ է պտտման հաճախությունը,և որն էնրա միավորը:

Պտտման հաճախություն են անվանում այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է միավոր ժամանակամիջոցում մարմնի կատարած պտույտների թվին։
n=N/t

6.Գրել և բացատրել պտտման պարբերության և հաճախության կապն արտահայտող բանաձևը:
T=t/N

Դինամիկա

.Նյուտոնի առաջի օրենքի ձևակերպումը?

Մարմինը պահպանում է իր դադարի կամ ուղղագիծ հավասարաչափ շարժման վիճակը, եթե նրա վրա այլ մարմիններ չեն ազդում կամ դրանց ազդեցությունները համակշռված են։

․ինչ պայմաններում է մարմինը շարժվում ուղղագիծ հավասարաչափ?

Մարմնի վրա այլ մարմիններ չեն ազդում, այլ դրանց ազդեցությունները միմյանց համակշռում են, այդ դեպքում մարմինը պահպանում է իր ուղղագիծ հավասարաչափ շարժման վիճակը։

.Մարմնի վրա ազդող ուժերի համազորը զրո է:մարմինը շարժվում է,թե գտնվում է դադարի վիճակում?

Մարմինը գտնվում է դադարի վիճակում։

.Ինչն է մարմնի արագության փոփոխության պատճառը?

Հաստատուն ուժը

.Նյուտոնի երկրորդ օրենքի ձևակերպումը,գրել բանաձևը?

Մարմնի արագացումն ուղիղ համեմատական է մարմնի վրա ազդող ուժին և հակադարձ համեմատական մարմնի զանգվածին։

a=F/m

.Որ դեպքում է մարմինը շարժվում արագացմամբ?

Մարմնի ձեռք բերած արագացումը կախված է մարմնի վրա ազդող ուժից և մարմնի զանգվածից

.Նյուտոնի երրորդ օրենքի ձևակերպումը,գրել բանաձևը?

Երկու մարմիններ միմյանց հետ փոխազդում են մոդուլով հավասար և հակառակ ուղղված ուժերով։
F1=-F2

Խնդիրներ

  1. Որոշել ժամացույցի վայրկենացույցի սլաքի ծայրի շարժման արագությունը,եթե սլաքի երկարությունը 10սմ է:

R=10սմ=0,1մ

T=1ր=60վ

__________

v=?

v=2πR/T=2×3,14×0,1մ/60վ=0,010մ/վ

Պատ.՝ 0,010մ/վ

  1. Շրջանագծով հավասարաչափ շարժվող մարմինը 10վ-ում կատարում է30 պտույտ:Որքան է այն շրջանագծի շարավիղը որով շաժվում է մարմինը,եթե նրա շաժման արագությունը 4,8մ/վ է:

t=10վ

N=30

v=4,8մ/վ

_____________

R=?

R=v/2πn=vt/2πN=4,8×10/2×3,14×30մ=0,25մ

Պատ.՝ 0,25մ

  1. Ինչ–որհամազոր ուժի ազդեցությամբ 100կգզանգվածով մարմինը շարժվում է 0,3մ/վ2 արագացմամբ: Ինչ արագացմամբ կշարժվի 120կգ զանվածով մարմիննայդ նույն ուժի ազդեցությամբ:

m1=100կգ

a1=0,3մ/վ2

m2=120կգ

___________

a2=?

F=m1a1

F=m2a2

m1a1=m2a2

a2=m1a1/m2=100կգ0,3մ/վ2/120կգ=0,25մ/վ2

Պատ.՝ 0,25մ/վ2

  1. Ինչհաստատունուժի ազդեցությամբ դադարիվիճակում գտնվող 0,3կգ զանգվածով մարմինը 5վ–ումկանցնի 25մ ճանապարհ:

m=0,3կգ

a=5վ

__________

F=?

F=ma=0,3կգ5վ=1,5Ն

Պատ.՝ 1,5Ն

  1. Որքանժամանակում5000Ն համազոր ուժիազդեցությամբ շարժվող 1տ զանգվածով մարմնիարագությունը կաճի 500մ/վ–ից մինչև 2000մ/վ:

F=5000Ն=5000կգxմ/վ2

m=1տ=1000կգ

V1=500մ/վ

V2=2000մ/վ

_______________

t-?

t=V/a

t= V2-V1/a=V2-V1/F/m=2000մ/վ-500մ/վ/5000կգxմ/վ2/1000կգ=300վ

Պատ.՝ 300վ

  1. 50Նհաստատուն համազոր ուժի ազդեցությամբշարժվող 100կգ զանգվածով մարմնի արագությունը 8վ–ում աճեց մինչև 10մ/վ: Գտնել մարմնի արագությունը այդժամանակահատվածի սկզբում:

F=50Ն=50կգxմ/վ2

m=100կգ

t=8վ

Vվերջ=10մ/վ

________________

Vսկիզբ=?

a=Vվերջ-Vսկիզբ/t – Vվերջ-Vսկիզբ=at

Vվերջ-F/mxt=10մ/վ-50կգxմ/վ2/100կգx8վ=6մ/վ

Պատ.՝ 6մ/վ

  1. Դիտորդիցինչհեռավորության վրա է հարվածումկայծակը, եթե ամպերի որոտը կայծակը նկատելուց 4վհետո է հասնում դիտորդին: Ձայնի տարածմանարագությունը` 330մ/վ է:

t=4վ

V=330մ/վ

____________

S=?

S= Vt

S=330մ/վ4վ=1320մ

Պատ.՝ 1320մ